Wees geen bemoeizuchtige vredestichter

Wie zich met een ruzie bemoeit die hem niets aangaat, is als iemand die een voorbijlopende hond bij de oren vastpakt. (Spreuken 26:17)

In deze oneliner wordt op een hele duidelijke manier uitgelegd dat het niet verstandig is, ja, zelfs gevaarlijk kan zijn om zich met andermans ruzie te bemoeien.  

De hond waar hier over gesproken wordt, was waarschijnlijk een straathond.  Die kun je maar het beste met rust laten.  Als je die bij de oren vastpakt, komt het je duur te staan. Je kunt gebeten worden, je kunt schade lijden.  Niet doen dus!

De metafoor is duidelijk, evenmin als je een voorbijlopende straathond bij de oren moet grijpen, moet je je inlaten met de ruzie van anderen, met een woordenstrijd, die je niets aangaat.

Waarom zou je dat trouwens willen?  Wellicht wil je één van de partijen terzijde staan omdat je de indruk hebt dat hij/zij onrecht wordt aangedaan, en wil je het voor hem/haar opnemen.  In de Bijbel is Mozes hiervan een goed voorbeeld. Hij bemoeide zich eerst met een ruzie tussen een Egyptenaar en een Jood, en een dag later liet hij zich in met een ruzie tussen twee Joden. Dit had grote gevolgen voor hem. Hij moest vluchten voor zijn leven. Zijn leven is vanaf dat moment niet meer hetzelfde geweest. Mozes had wellicht de indruk dat God wilde dat hij zich met deze twist inliet. Had hij het bij het verkeerde einde?

Ik heb jaren geleden iets dergelijks meegemaakt. Twee mensen die ik goed kende hadden onenigheid met elkaar. Ik dacht er goed aan te doen om me ermee te bemoeien. Helaas heeft het niet het gewenste resultaat opgeleverd. Integendeel: de relatie met een van mijn vrienden is daardoor jarenlang ernstig verstoord geweest. Het lijkt erop dat ik een voorbijlopende hond bij de oren had gepakt.

Wat betekent dit trouwens voor een situatie wanneer je iemand op straat beroofd ziet worden. Moet je dan niet te hulp komen? Natuurlijk wel. Er kan je nalatigheid ten laste worden gelegd als je niets doet.

Het lijkt er echter op dat het hier gaat om een lopende ruzie en niet over een handgemeen waarbij iemand van haar tas beroofd wordt. 

Het is trouwens interessant dat het woord ‘voorbijlopend’ in sommige vertalingen voor de hond wordt gebruikt, maar in andere vertalingen voor degene die zich met de ruzie bemoeit. Het kan uiteraard voor beiden gelden.

Een voorbijlopende hond kan een willekeurige hond zijn die toevallig passeert.  Een voorbijlopende man kan ook iemand zijn die twee mensen ruzie hoort maken en daar even zijn reis voor onderbreekt om een vredestichter te zijn.

Moet je dan niet bemoeien met het leed van de ander? Je kunt toch niet zomaar onverschillig blijven toekijken?  Nee. Medemenselijkheid en naastenliefde zijn kernkwaliteiten van iemand die in God gelooft.

Echter, het lijkt hier over iets anders te gaan.  Het woord dat met ‘bemoeien met’  is weergegeven, betekent letterlijk: je te buiten gaan, je ontzettend kwaad maken. Het lijkt hier dus meer te zijn dan een voorzichtige opmerking aan de ruziemakers. De persoon die zich met de ruzie bemoeit doet dit met sterke bewoordingen, met veel kracht.

Dit is onverstandig. Uit de context wordt duidelijk dat je niets met de ruzie te maken hebt. Dat betekent onder andere, dat niet over alle informatie beschikt om een verstandig oordeel te vormen, laat staan om je er krachtig mee te bemoeien. Wanneer je dat doet, kan het als een boemerang op je hoofd terug komen. Voor je het weet, sta er middenin en wordt je van twee kanten belaagd.

Vredestichter zijn is één ding, maar een bemoeial zijn n is heel wat anders. Deze oneliner is niet tegen anderen te hulpen komen, maar waarschuwt tegen bemoeizucht, die voort kan komen uit een bepaalde betweterigheid. Bemoeizucht wordt in de Bijbel in sterke bewoordingen afgewezen en in één adem genoemd met moord, stelen en kwaad doen. Het richt immers schade aan bij jezelf en wellicht ook aan de naam van God die aan je leven verbonden is.

Het is prachtig wanneer we in ons gezin, of op ons werk, of in onze straat vrede kunnen stichten tussen mensen.  Een wijze is een vredestichter. Maar het vraagt ook wijsheid om te weten óf en zo ja, hóe je je bemoeit met andermans ruzie. Het kan juist heel wijs zijn om je er buiten te houden!  Je wilt toch niet door een voorbijlopend hond gebeten worden?